چرا کنکور دشوار بهتر است؟

آزمون ۱۴۰۰ در ماه جولای برگزار شد. وجه مشترک این آزمون در هر سه رشته این بود که درس ریاضی بسیار سخت بود و حتی چند سوال از سیستم قدیمی هم در آن مطرح شده بود. البته باید گفت که در هر سه رشته، برخی از دروس زمان‌بر و محاسباتی بودند، برخی دیگر کمی سخت‌تر از سال گذشته طراحی شده بودند، و بعضی از دروس هم با انتظارات کلی از سوالات مطابقت داشتند. به طور کلی می‌توان گفت هر سه درس تخصصی کمی سخت بودند، اما درس ریاضی در هر سه رشته بسیار سخت بود.

از دیدگاه من، یک آزمون سخت بهتر از آزمون آسان است، حتی اگر بعد از آزمون حس خوبی نداشته باشید!

در سال‌هایی که آزمون ورودی نسبتاً ساده بود، مانند کنکور سال ۹۸، من بسیاری از داوطلبانی را دیدم که در مراکز تحت مشاوره من، با درصدهای بالا نتوانستند رتبه مورد نظرشان را کسب کنند. هرچند که آزمون ورودی ساده بود، اما بعد از آزمون، آن‌ها به دلیل درصدهایشان بسیار خوشحال بودند. حالا بیایید بررسی کنیم که چرا چنین اتفاقی می‌افتد؟

توازن در هر درس مهم‌تر از درصد شماست

وقتی در امتحانات نهایی شرکت می‌کنید، رتبه شما اهمیت ندارد، بلکه نمره شما اهمیت دارد. بنابراین، همه می‌توانند معدل ۲۰ بگیرند و نمره هیچ‌کس بر دیگری تأثیر نمی‌گذارد. اما در کنکور، چون رتبه‌بندی می‌شوید، درصد شما تنها عامل تأثیرگذار نیست و عوامل دیگری نیز وجود دارند که در این مقاله به آن‌ها می‌پردازم.

چگونه نمره خام محاسبه می‌شود؟

نمره خام هر درس از سه پارامتر اصلی محاسبه می‌شود:

1. درصد شما در هر درس (X)
2. میانگین درصد هر درس (Y)
3. انحراف معیار هر درس (Z)

با استفاده از این سه پارامتر، نمره خام یا همان تراز از فرمول زیر محاسبه می‌شود:
A = 1000 × ((X – Y) / Z)

عدد A که از این فرمول به دست می‌آید، به یک عدد ثابت اضافه می‌شود که در هر آزمون متفاوت است (مثلاً در آزمون‌های نهایی ۵۰۰۰ اضافه می‌شود)، و نمره خام شما در هر درس محاسبه می‌شود. سپس، نمره خام هر درس در ضریب آن درس ضرب می‌شود، و مجموع ضرایب هر زیرگروه محاسبه می‌گردد. حاصل نهایی تراز کلی هر فرد است که رتبه شما بر اساس آن اعلام می‌شود.

چرا آزمون سخت بهتر است؟

اکنون که با مفهوم تراز آشنا شدیم، بیایید با کمک ریاضیات بفهمیم چرا آزمون سخت بهتر است.
در آزمون‌های ساده، درصدهای شما در هر درس بالاتر است، اما دو پارامتر دیگر به ضرر شما عمل می‌کنند:

1. میانگین درصد افزایش می‌یابد و باعث کاهش تراز شما می‌شود.
2. انحراف معیار افزایش می‌یابد و موجب می‌شود مخرج کسر در فرمول تراز بیشتر شود و در نتیجه تراز شما که معیار اصلی رتبه‌بندی است، کاهش یابد.

در آزمون‌های ساده، درصدهای شما بالاتر است و بعد از آزمون حس خوبی دارید، اما وقتی نتایج اعلام می‌شود، ممکن است شگفت‌زده شوید. در حالی که در آزمون‌های سخت، ممکن است بعد از آزمون حس بدی داشته باشید، اما به دلیل دو پارامتر دیگر که ذکر شد، رتبه شما ممکن است بهتر شود.

شما از تجربیات چند سال اخیر خود بهره گرفته‌اید، و این تجربه‌ها در آینده، فارغ از نتایج، به شما کمک خواهند کرد.

بهروز نظری
استراتژیست و محقق آموزشی